Trądzik, w tym trądzik skupiony i pospolity, to powszechny problem skórny, który może powstawać z różnych przyczyn. Skuteczna pielęgnacja skóry oraz odpowiednie metody leczenia, w tym farmakoterapia, są kluczowe w walce z tym schorzeniem.
Trądzik, zarówno skupiony, jak i pospolity, to problem, który dotyka wielu z nas, a jego przyczyny mogą być różnorodne – od hormonalnych po środowiskowe. Zrozumienie, jak powstają te zmiany skórne, jest kluczem do skutecznego leczenia. Warto również wiedzieć, jakie są różnice między trądzikiem skupionym a pospolitym, aby móc dobrać odpowiednie metody terapii. W artykule przyjrzymy się bliżej objawom, lokalizacji oraz skutecznym sposobom radzenia sobie z tymi problemami, by każdy mógł znaleźć dla siebie najlepsze rozwiązanie i cieszyć się zdrową skórą.
Spis treści
Czym jest trądzik skupiony i jak powstaje?
Trądzik to złożony problem skórny, który często wynika z zaburzeń gospodarki hormonalnej oraz nadmiernej aktywności gruczołów łojowych. Proces powstawania trądziku zaczyna się od rogowacenia ujść mieszków włosowych, co prowadzi do zablokowania porów i tworzenia się zaskórników. W wyniku tego, bakterie Propionibacterium acnes mogą się namnażać, powodując stan zapalny i powstawanie charakterystycznych zmian skórnych. Zmiany hormonalne, takie jak te związane z dojrzewaniem, cyklem menstruacyjnym czy stresem, mogą dodatkowo nasilać objawy trądziku. Właściwa pielęgnacja skóry oraz konsultacja z dermatologiem są kluczowe w skutecznym leczeniu trądziku i minimalizowaniu jego przebiegu.
Trądzik skupiony występuje, gdy cysty i wągry trądzikowe zaczynają rosnąć razem głęboko pod skórą. Jest to forma trądziku guzkowo-torbielowatego, rzadkiego, ale poważnego stanu zapalnego skóry, który tworzy się głównie na twarzy, plecach i klatce piersiowej. Z czasem trądzik skupiony powoduje znaczne, a czasem szpecące blizny.
Trądzik skupiony – objawy i lokalizacja na ciele
Trądzik skupiony to jedno z najcięższych schorzeń dermatologicznych, które charakteryzuje się występowaniem głębokich, bolesnych zmian skórnych. Objawy trądziku skupionego często obejmują duże, zapalne guzki oraz cysty, które mogą prowadzić do powstawania blizn. Lokalizacja na ciele jest zazwyczaj ograniczona do miejsc takich jak plecy, klatka piersiowa oraz owłosiona skóra głowy. U osób cierpiących na trądzik skupiony, zmiany te mogą być szczególnie uciążliwe i wpływać na jakość życia, dlatego ważne jest szybkie rozpoznanie i podjęcie odpowiedniego leczenia.
Podczas gdy trądzik guzkowo-torbielowaty jest rzadki, podtyp skupiony jest jeszcze mniej powszechny. W przypadku trądziku skupionego można zaobserwować nie tylko rozległe guzki, ale trądzik może również przekształcić się w duże zaskórniki w kolorze skóry. Te grudki mogą również przekształcić się w cysty, z których po przypadkowym pęknięciu wycieka śmierdząca ropa. Ogniska trądziku skupionego są zwykle gorsze na plecach.
Guzki często zaczynają się jako zaskórniki (znane również jako wągry i zaskórniki). Te niezapalne guzki mogą czasami ulec zakażeniu, powodując gromadzenie się ropy i penetrację głębszych warstw skóry.[1]
Trądzik skupiony występuje, ponieważ zaskórniki rozwijają się w skupiskach. W innych przypadkach trądzik skupiony może rozwinąć się na skórze, która jest silnie zasiedlona przez gruczoły łojowe produkujące sebum.
Trądzik skupiony charakteryzuje się następującymi oznakami i objawami:[2]
- Zwarte skupiska guzków trądzikowych, które są czerwone, opuchnięte i twarde w dotyku, głównie na twarzy, ramionach, plecach, klatce piersiowej, ramionach, pośladkach i udach.
- Guzki trądzikowe, które tworzą linię lub „łańcuch”
- Guzki trądzikowe otoczone wągrami lub zaskórnikami
Ból i tkliwość podczas dotykania grudek
Ropa o nieprzyjemnym zapachu
strupy zapalnych lub uszkodzonych tkanek
Ze względu na powstawanie podskórnych rowków, trądzik skupiony może prowadzić do powstawania poważnych blizn. W przewlekłych (uporczywych) przypadkach blizny mogą być szpecące.
Guzki trądzikowe goją się bardzo powoli i mogą nadal rozprzestrzeniać się na zewnątrz, nawet gdy na uszkodzonej skórze tworzą się strupy.5
Przyczyny trądziku skupionego – co warto wiedzieć?
Trądzik skupiony to jedno z najcięższych schorzeń dermatologicznych, które może być wywołane przez szereg czynników. Główną przyczynę trądziku skupionego uznaje się za zaburzenia hormonalne, które prowadzą do nadmiernej produkcji sebum. Hormony androgenowe, szczególnie u mężczyzn, mogą znacząco wpływać na rozwój tego rodzaju trądziku. Dodatkowo, genetyka odgrywa istotną rolę w predyspozycjach do powstawania trądziku skupionego, co oznacza, że osoby z historią rodzinną tego schorzenia są bardziej narażone na jego wystąpienie.
Uważa się, że na trądzik skupiony duży wpływ ma testosteron. Jest to hormon płciowy, który wyzwala drugorzędne cechy męskie (takie jak owłosienie twarzy i rozmiar ciała), a także stymuluje produkcję olejków skórnych z gruczołów łojowych.
Brak równowagi testosteronu jest silnie powiązany z trądzikiem skupionym. Świadczą o tym czynniki ryzyka związane z tym schorzeniem.
Obejmują one:
- Bycie mężczyzną: Trądzik skupiony występuje znacznie częściej u mężczyzn, zwłaszcza tych w wieku 20 i 30 lat, kiedy poziom testosteronu jest najwyższy. Jest rzadki u kobiet i niezwykle rzadki u dzieci i osób starszych.[3]
- Stosowanie sterydów anabolicznych: Stworzone przez człowieka sterydy anaboliczne pomagają budować mięśnie, działając jak testosteron. Kulturyści stosujący „soki” są szczególnie narażeni na trądzik skupiony.[4]
- Zespół policystycznych jajników (PCOS): Trądzik skupiony jest powszechny wśród kobiet z PCOS. To zaburzenie hormonalne charakteryzuje się wysokim poziomem testosteronu, co może prowadzić do pojawienia się trądziku, owłosienia twarzy i łysienia typu męskiego.[5]
- Trądzik odwrócony (Hidradenitis suppurativa): Jest to stan zapalny skóry, który częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. U kobiet poziom testosteronu jest charakterystycznie podwyższony. Trądzik skupiony jest częstą cechą hidradenitis suppurativa.4
Trądzik skupiony występuje również rodzinnie, co sugeruje związek genetyczny. Inne rodzaje trądziku również występują rodzinnie, zwłaszcza ciężkie formy zapalne.
Skuteczne leczenie trądziku skupionego
Leczenie trądziku skupionego opiera się na indywidualnym podejściu do pacjenta, uwzględniającym zarówno objawy trądziku skupionego, jak i jego przyczyny. W wielu przypadkach, terapia trądziku wymaga zastosowania silniejszych środków farmakologicznych, takich jak antybiotyki doustne czy retinoidy, które pomagają w redukcji stanów zapalnych oraz zmniejszeniu produkcji sebum. Właściwa pielęgnacja cery trądzikowej jest równie istotna, aby wspierać proces leczenia i minimalizować ryzyko powstawania blizn. Regularne konsultacje z dermatologiem pozwalają na monitorowanie postępów i dostosowywanie terapii do zmieniających się potrzeb skóry.
Skuteczne leczenie trądziku skupionego
Leczenie trądziku skupionego opiera się na indywidualnym podejściu do pacjenta, uwzględniającym zarówno objawy trądziku skupionego, jak i jego przyczyny. W wielu przypadkach, terapia trądziku wymaga zastosowania silniejszych środków farmakologicznych, takich jak antybiotyki doustne czy retinoidy, które pomagają w redukcji stanów zapalnych oraz zmniejszeniu produkcji sebum. Właściwa pielęgnacja cery trądzikowej jest równie istotna, aby wspierać proces leczenia i minimalizować ryzyko powstawania blizn. Regularne konsultacje z dermatologiem pozwalają na monitorowanie postępów i dostosowywanie terapii do zmieniających się potrzeb skóry.
Lekarz może zalecić połączenie przepisanych leków miejscowych i doustnych, a także środków na blizny.
Leczenie miejscowe
Samo leczenie miejscowe nie zadziała w przypadku trądziku skupionego. Można je jednak stosować wraz z lekami doustnymi, aby uzyskać lepsze wyniki. Najpopularniejsze opcje obejmują dostępne na receptę formuły nadtlenku benzoilu w celu pozbycia się sebum i martwych komórek skóry lub kortykosteroidy w celu zmniejszenia stanu zapalnego.
Leki doustne
Lek na receptę Izotretynoina jest najskuteczniejszą opcją leczenia. Działa poprzez zatrzymywanie nadmiaru sebum w porach. Ze względu na siłę działania tego leku, prawdopodobnie będziesz go przyjmować tylko tymczasowo.
Kobiety cierpiące na trądzik skupiony mogą odnieść sukces ze stosowania tabletek antykoncepcyjnych lub leków antyandrogenowych. Uważa się, że testosteron odgrywa rolę w tym typie trądziku, więc niektóre leki hormonalne mogą pomóc.
Środki zaradcze na blizny
Lekarz może zalecić operację, aby pomóc w leczeniu ciężkich blizn. Chirurg zastosuje technikę wycięcia w celu usunięcia tkanki bliznowatej, a pacjent może otrzymać sterydy w celu zmniejszenia stanu zapalnego.
Przeszczep skóry to kolejna technika stosowana w przypadku znacznych blizn. Chirurg pobierze tkanki z innych obszarów ciała, aby pomóc wypełnić dotknięty obszar i przywrócić mu gładkość.
Zarówno operacja, jak i przeszczep skóry mogą przynieść ulgę w dyskomforcie i kwestiach estetycznych.
Znaczenie stylu życia w leczeniu trądziku skupionego
Warto również zwrócić uwagę na zmiany stylu życia, które mogą wspierać leczenie trądziku skupionego. Zdrowa dieta, bogata w antyoksydanty i niskoglikemiczne produkty, może pomóc w zmniejszeniu objawów trądziku. Unikanie stresu oraz dbanie o odpowiednią ilość snu również mają pozytywny wpływ na stan skóry. W niektórych przypadkach trądzik skupiony pojawia się w wyniku zaburzeń hormonalnych, dlatego konsultacja z endokrynologiem może być pomocna w ustaleniu głównej przyczyny trądziku skupionego i wdrożeniu odpowiedniej terapii hormonalnej. Przebiega leczenie w sposób kompleksowy, uwzględniając zarówno farmakoterapię, jak i zmiany w codziennych nawykach, co zwiększa szanse na trwałe efekty.
Czy możliwe są powikłania?
Bliznowacenie w przypadku trądziku skupionego jest prawdopodobne, ale wczesna interwencja może pomóc zmniejszyć przyszłe blizny. Gdy skóra się zagoi, mogą pojawić się ciemne plamy. Dermatolog może pomóc w leczeniu blizn za pomocą profesjonalnej dermabrazji lub peelingów chemicznych.
Innym możliwym powikłaniem po trądziku skupionym jest oszpecenie skóry. Podobnie jak w przypadku ryzyka związanego z bliznami, im wcześniej rozpoczniesz leczenie trądziku, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia jakichkolwiek deformacji. Blizny mogą również stać się problematyczne w późniejszym okresie życia, gdy tkanki ulegają rozpadowi i powodują zniekształcenia.
Po wyleczeniu trądziku skupionego, w późniejszym okresie życia mogą pojawić się zaskórniki wtórne. Te zaskórniki mogą być wypełnione keratyną, głównym składnikiem zewnętrznej struktury skóry.
Inną kwestią jest możliwość wystąpienia skutków ubocznych związanych z leczeniem. Accutane niesie ze sobą najwyższe ryzyko. Możliwe skutki uboczne obejmują
- depresję, szczególnie u nastolatków
- powikłania ciążowe
- wrażliwość na słońce
- oparzenia słoneczne
Trądzik pospolity a trądzik skupiony – różnice i podobieństwa
Analizując trądzik pospolity i trądzik skupiony, można zauważyć, że choć oba są odmianami trądziku, różnią się one znacząco pod względem objawów i intensywności. Trądzik pospolity jest najczęściej spotykaną postacią trądziku, która dotyka głównie młodzież w okresie dojrzewania. Charakteryzuje się występowaniem zaskórników, grudek i krost, które zazwyczaj pojawiają się na twarzy, plecach i klatce piersiowej. Trądzik skupiony, z kolei, to cięższa odmiana, która objawia się głębokimi, bolesnymi zmianami skórnymi, takimi jak guzki i cysty, często prowadzącymi do powstawania blizn. Główna przyczyna trądziku skupionego często wiąże się z zaburzeniami hormonalnymi i nadmierną produkcją sebum przez gruczoły łojowe.
Perspektywy dla trądziku skupionego
Trądzik skupiony jest długotrwałym schorzeniem, ale przy odpowiednim leczeniu można nim skutecznie zarządzać przez długi czas.
Żadnej postaci trądziku, w tym trądziku skupionego, nie można „wyleczyć”. Jeśli jednak trądzik jest spowodowany sterydami anabolicznymi lub brakiem równowagi hormonalnej, może ustąpić po rozwiązaniu tego stanu.
Badania sugerują, że trądzik skupiony może być problemem nawet przez trzy dekady. Po tym czasie często samoistnie ustępuje.
Bibliografia
- Lacarrubba F, Dall-Oglio F, Msusmeci ML, Nasca MR, Micali G. Secondary comedones in a case of acne conglobata correlate with double-ended pseudocomedones in hidradenitis suppurativa. Acta Derm Venereol. 2017 https://www.medicaljournals.se/acta/content/abstract/10.2340/00015555-2664
- Jiang J, Tang J, Tan Y, Wu R, Luo S. Acne conglobata caused by Cutibacterium avidum. Postepy Dermatol Alergol. 2022 https://www.termedia.pl/Acne-conglobata-caused-by-Cutibacterium-avidum,7,48911,0,1.html
- Dessinioti C, Katsambas A. Difficult and rare forms of acne. Clin Dermatol. 2017 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28274350/
- Osta R, Almont T, Diligent C, Hubert N, Eschwège P, Hubert J. Anabolic steroids abuse and male infertility. Basic Clin Androl. 2016. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26855782/
- Zivanovic D, Masirevic I, Ruzicka T, Braun-Falco M, Nikolic M. Pyoderma gangrenosum, acne, suppurative hidradenitis (PASH) and polycystic ovary syndrome: coincidentally or aetiologically connected? 2017. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ajd.12438
- Oakley, A. 2014. Nodulocystic acne. https://www.dermnetnz.org/topics/nodulocystic-acne/
