Kwas azelainowy – korzyści, zastosowanie i kiedy unikać

Zmagając się z uporczywym trądzikiem i przebarwieniami, wielu z nas poszukuje skutecznych rozwiązań, które przyniosą ulgę i poprawią wygląd skóry. Jednym z takich rozwiązań jest kwas azelainowy, znany ze swoich właściwości redukujących niedoskonałości. Dzięki niemu można nie tylko zminimalizować widoczność trądziku, ale także wyrównać koloryt skóry, co czyni go niezastąpionym elementem pielęgnacji. W artykule przyjrzymy się, jak najlepiej stosować ten składnik, aby osiągnąć optymalne rezultaty, a także omówimy jego bezpieczeństwo, szczególnie w kontekście ciąży. Zbadamy również, jak kwas azelainowy działa na trądzik różowaty oraz jakie kosmetyki warto z nim łączyć, a których unikać. Nie zapomnimy także o potencjalnych działaniach niepożądanych, na które warto zwrócić uwagę, aby stosowanie kwasu było nie tylko efektywne, ale i bezpieczne.

Czym jest kwas azelainowy?

Kwas azelainowy to przyjazny dla skóry kwas dikarboksylowy o unikalnych właściwościach, który działa poprzez hamowanie niewłaściwie zachowujących się elementów w górnych warstwach skóry[1]. Pozostawione bez kontroli, prowadzą do uporczywych, widocznych niedoskonałości skóry (takich jak brązowe plamy i ślady po wypryskach), matowego odcienia skóry i oznak wrażliwości [2]. Zasadniczo kwas azelainowy ma zdolność podobną do radaru do przerywania lub hamowania tego, co powoduje, że skóra się denerwuje. Skóra „słyszy” komunikat wysyłany przez kwas azelainowy i reaguje na niego pozytywnie, co prowadzi do poprawy wyglądu skóry, bez względu na wiek, typ skóry czy problemy.

Kwas azelainowy może pochodzić z ziaren takich jak jęczmień, pszenica i żyto. Jednak forma opracowana laboratoryjnie jest zwykle stosowana w formułach do pielęgnacji skóry ze względu na jej większą stabilność i skuteczność.

Korzyści płynące ze stosowania kwasu azelainowego

Niektóre z badań nad kwasem azelainowym dotyczyły produktów do stosowania miejscowego dostępnych wyłącznie na receptę o stężeniu od 15% do 20%, ale nawet przy niższych stężeniach można zaobserwować niesamowite korzyści dla skóry[3].

• Łagodne działanie złuszczające, które pomaga odblokować pory i oczyścić powierzchnię skóry.
• Właściwości wyrównujące koloryt skóry, które pomagają zniwelować ślady po trądziku i inne przebarwienia
• Istotne czynniki łagodzące skórę, zmniejszające jej wrażliwość i nierówności
• Moc przeciwutleniaczy, która przyczynia się do zdrowszego wyglądu skóry

Zastosowania kwasu azelainowego na skórę

Kwas azelainowy ma wiele zalet i może być stosowany na wiele sposobów. Składnik ten jest często reklamowany jako idealny sposób na radzenie sobie z nierównym kolorytem lub ciemnymi plamami, ale to pomija zamiłowanie kwasu azelainowego do łagodzenia zaczerwienień i wygładzania skóry.

Oprócz różnych problemów skórnych, na które działa ten wielozadaniowy składnik, kwas azelainowy może być również dostarczany zarówno w produktach na receptę, jak i bez recepty, w zależności od procentu zawartego w produkcie, jak wspomnieliśmy powyżej.

Ciemne plamy

Zmniejszenie widoczności ciemnych plam i nierównomiernego kolorytu skóry to główne zalety kwasu azelainowego i powód, dla którego jest on często porównywany do witaminy C. Kwas azelainowy zwalcza ten problem, pomagając przerwać działanie enzymu tyrozynazy w górnych warstwach skóry, który w przeciwnym razie prowadziłby do nierównomiernego kolorytu skóry i ciemnych plam[4].

Kwas azelainowy pomaga również zmniejszyć widoczność ciemnych plam powstałych w wyniku wcześniejszych stanów zapalnych, zmian życiowych, szkód środowiskowych i urazów skóry[5].

Zaczerwienienie

Chociaż kwas azelainowy jest uznawany za środek zwalczający ciemne plamy, jest on również rutynowo stosowany w celu łagodzenia zaczerwienienia, które często wiąże się z podrażnieniem i wrażliwością, a także jest odpowiedni dla skóry z trądzikiem różowatym i skłonnością do wyprysków.

Chociaż należy przeprowadzić więcej badań, aby dokładnie zbadać, w jaki sposób ten kwas to robi, badania już wykazały, że kwas azelainowy pomaga w zmniejszeniu widocznego zaczerwienienia skóry, a nawet jest odpowiedni dla skóry skłonnej do trądziku różowatego[6].

Struktura skóry

Jako kwas dikarboksylowy, kwas azelainowy ma również łagodne właściwości złuszczające. Dzięki wykorzystaniu jego zdolności keratolitycznych, czyli sposobu, w jaki kwas azelainowy może rozbijać martwe, matowe zewnętrzne warstwy skóry, poprawia on teksturę skóry[7]. Konsekwentne stosowanie kwasu azelainowego może skutkować mniejszą liczbą zatkanych porów i nierówności, a także promiennym, zdrowym wyglądem.

Jak stosować kwas azelainowy?

Skuteczność kwasu azelainowego w walce z problemami skórnymi, takimi jak trądzik i przebarwienia, jest niepodważalna. Krem do twarzy z kwasem azelainowym można stosować zarówno rano, jak i wieczorem, w zależności od potrzeb skóry. Zazwyczaj dorośli i dzieci w wieku powyżej 12 lat powinni stosować kwas azelainowy dwa razy dziennie. Należy jednak uważnie przeczytać etykietę na recepcie na wypadek, gdyby lekarz zalecił inaczej.

Podczas stosowania kwasu azelainowego należy postępować zgodnie z poniższymi krokami:

1. Przed użyciem kwasu należy umyć ręce.
2. Umyj skórę delikatnym środkiem czyszczącym. Dobrze spłucz i osusz.
3. Nałóż cienką warstwę pianki, kremu lub żelu do twarzy zawierającego kwas azelainowy na dotknięte obszary.
4. Delikatnie wmasuj.
5. Ponownie umyj ręce wodą z mydłem. Gdy lek wyschnie, nałóż krem z filtrem przeciwsłonecznym.
6. Jeśli nosisz makijaż, możesz go teraz nałożyć.

Należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza. Nie należy stosować kwasu azelainowego częściej lub w większej ilości niż zalecono. Jeśli kwas azelainowy dostanie się do oczu, nosa, ust lub pochwy, należy przepłukać je wodą i natychmiast skontaktować się z lekarzem (zwłaszcza jeśli oczy staną się czerwone i obolałe).

W przypadku pominięcia dawki

Staraj się stosować produkt o tej samej porze każdego dnia. Jeśli zapomnisz zastosować kwas azelainowy, nałóż go tak szybko, jak to możliwe. Pomiń pominiętą dawkę tylko wtedy, gdy jest zbyt blisko do następnej zaplanowanej aplikacji.

Kwas azelainowy w ciąży – bezpieczeństwo i efekty stosowania

Podczas ciąży wiele kobiet zastanawia się nad bezpieczeństwem stosowania różnych kosmetyków, w tym tych zawierających kwas azelainowy. Jest to szczególnie istotne, gdyż skóra w tym okresie może być bardziej wrażliwa i podatna na podrażnienia. Kwas azelainowy w ciąży jest uważany za bezpieczny, jednak zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed jego zastosowaniem. Jego działanie przeciwzapalne i zdolność do rozjaśniania przebarwień sprawiają, że jest on często wybierany przez przyszłe mamy zmagające się z problemami skórnymi jak trądzik czy nadmierne wydzielanie sebum. Co więcej, kwas azelainowy może być stosowany w celu zapobiegania powstawaniu zaskórników, co dodatkowo przyczynia się do poprawy kondycji skóry. Warto jednak pamiętać, że każda skóra reaguje inaczej, dlatego obserwacja efektów stosowania jest kluczowa.

Kwas azelainowy – efekty

Trądzik różowaty a kwas azelainowy – skuteczność i działanie

Trądzik różowaty to przewlekła choroba skóry, która może być trudna do opanowania, jednak kwas azelainowy okazuje się być skutecznym rozwiązaniem w jej leczeniu. Jego działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne sprawia, że jest idealnym wyborem dla osób zmagających się z tym problemem. Dzięki wielokierunkowemu działaniu, kwas azelainowy nie tylko łagodzi objawy trądziku różowatego, ale także rozjaśnia przebarwienia i zwalcza wolne rodniki, co przyczynia się do poprawy ogólnego wyglądu skóry. Warto podkreślić, że kosmetyki z kwasem azelainowym są często polecane przez dermatologów jako część kompleksowej terapii dla skóry wrażliwej.

Kosmetyki z kwasem azelainowym – czym łączyć, a czego unikać?

Wybierając kosmetyki zawierające kwas azelainowy, warto zwrócić uwagę na to, z czym można je łączyć, aby maksymalizować ich działanie i unikać potencjalnych podrażnień. Kwas azelainowy jest składnikiem, który doskonale współpracuje z preparatami zawierającymi niacynamid czy kwas hialuronowy, co pozwala na zwiększenie nawilżenia i rozjaśnianie przebarwień. Jednakże, należy unikać łączenia go z silnymi kwasami złuszczającymi, takimi jak kwas glikolowy czy salicylowy, aby nie narazić skóry na nadmierne podrażnienia. Stosowanie kwasu azelainowego w połączeniu z innymi delikatnymi składnikami może przynieść efekty w postaci poprawy kondycji skóry, zwłaszcza w przypadku problemów skórnych jak trądzik.

Produkty z kwasem azelainowym mogą być stosowane razem ze wszystkimi rodzajami produktów do pielęgnacji skóry i nie ma badań wykazujących, że jest to problem w stosowaniu razem z innymi silnymi składnikami, takimi jak niacynamid i peptydy. Oczywiście, jeśli używasz wersji na receptę, skonsultuj się z lekarzem, jak włączyć ją do rutynowej pielęgnacji skóry.

Jakie są wady kwasu azelainowego?

• Zmienny czas działania, w zależności od stanu skóry, nasilenia, odcienia skóry i indywidualnej reakcji na leczenie.
• Ludzie zazwyczaj zauważają poprawę trądziku po około czterech tygodniach leczenia. Osoby leczone z powodu trądziku różowatego mogą wymagać stosowania tego leku przez okres do 12 tygodni, zanim stan ich skóry zacznie się poprawiać.
• Może powodować rozjaśnienie skóry (hipopigmentację), które jest bardziej widoczne w przypadku ciemniejszych odcieni skóry.
• Dowody sugerują, że kwas azelainowy może być mniej skuteczny w leczeniu trądziku niż nadtlenek benzoilu, gdy oceniany jest na podstawie globalnej samooceny poprawy trądziku.

Działania niepożądane kwasu azelainowego – na co zwrócić uwagę?

Podczas stosowania kwasu azelainowego, warto być świadomym potencjalnych działań niepożądanych, które mogą wystąpić, zwłaszcza u osób o wrażliwej skórze. Kwas azelainowy jest składnikiem, który, mimo swoich licznych korzyści, może powodować podrażnienie, rumień czy uczucie pieczenia. Te objawy są zazwyczaj łagodne i tymczasowe, ale w przypadku ich nasilenia, zaleca się przerwanie stosowania i konsultację z dermatologiem. Krem z kwasem azelainowym może również prowadzić do przesuszenia skóry, dlatego ważne jest, aby łączyć go z nawilżającymi produktami, które wspomogą ujścia gruczołów łojowych i zminimalizują ryzyko podrażnień. Dla osób z zmianami trądzikowymi, działanie kwasu azelainowego może być korzystne, ale zawsze warto monitorować reakcję skóry, aby uniknąć niepożądanych efektów. Pamiętaj, że wielokierunkowe działanie tego składnika może wpływać na proces starzenia, dlatego jego stosowanie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb skóry.

Często zdarza się, że skóra reaguje po pierwszym użyciu kwasu azelainowego. Można na przykład zauważyć:

• pieczenie lub kłucie,
• swędzenie,
• suchość,
• łuszczenie się skóry,
• zaczerwienienie.

Jedną z przyczyn tych skutków ubocznych jest to, że kwas azelainowy spowalnia produkcję pewnego rodzaju białka skóry. Może to prowadzić do rozpadu zewnętrznej warstwy skóry, co z kolei prowadzi do jej podrażnienia i wysuszenia.

Możesz pogorszyć sytuację, jeśli używasz środków ściągających, peelingów od twarzy lub środków czyszczących na bazie alkoholu.

Zachowaj szczególną ostrożność z kwasem azelainowym, jeśli masz ciemną skórę, ponieważ może on powodować zmiany w kolorze skóry. Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli skóra stanie się jaśniejsza w niektórych obszarach.

Stężenie kwasu azelainowego i jego wpływ na skórę

Wybór odpowiedniego stężenia kwasu azelainowego jest kluczowy dla osiągnięcia pożądanych efektów w pielęgnacji skóry. Kwas azelainowy jako składnik aktywny działa na wielu płaszczyznach, w tym przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, co czyni go skutecznym w walce z trądzikiem pospolitym. Jego zdolność do hamowania produkcji melaniny pomaga w rozjaśnianiu przebarwień, co jest szczególnie ważne dla osób zmagających się z nierównym kolorytem skóry. Stężenie kwasu azelainowego w kosmetykach może się różnić, dlatego warto dostosować je do indywidualnych potrzeb skóry, aby uniknąć potencjalnych podrażnień, zwłaszcza jeśli skóra jest wrażliwa.

Jak długo działa kwas azelainowy?

Podobnie jak w przypadku innych bioaktywnych składników, rezultaty można zauważyć już po pierwszym zastosowaniu produktu z kwasem azelainowym. Widoczne złagodzenie wrażliwości jest jedną z korzyści, które zauważysz natychmiast. Bardziej solidny obraz korzyści kwasu azelainowego, takich jak widoczna redukcja ciemnych plam i nierównomiernego kolorytu, pojawia się po jednym do trzech miesięcy konsekwentnego stosowania. Zakłada to, że chronisz również skórę przed promieniowaniem UV, stosując codziennie krem przeciwsłoneczny o szerokim spektrum działania SPF 30 lub wyższy.

Czy mogę stosować kwas azelainowy z retinolem?

Wdrożenie zarówno kwasu azelainowego, jak i retinolu do pielęgnacji skóry jest bezpieczną i opłacalną opcją[8], zwłaszcza jeśli chcesz rozwiązać różne problemy skórne, takie jak przeciwdziałanie starzeniu się, nierówny koloryt i nierówności.

Podobnie jak w przypadku witaminy C i kwasu azelainowego, możesz poszukać produktu zawierającego oba składniki lub nałożyć produkty zawierające każdy z nich na siebie.

Jeśli stosujesz kwas azelainowy lub retinoid na receptę, skonsultuj się z dermatologiem przed nałożeniem warstw i połączeniem. Słuchaj swojej skóry! Jeśli stosowanie obu składników jednocześnie nie działa na Twoją skórę, rozważ stosowanie jednego składnika podczas porannej rutyny, a drugiego podczas wieczornej rutyny.

Bibliografia

1. Kumar, Anil; Rao, Rekha; Yadav, Poonam. Azelaic Acid: A Promising Agent for Dermatological Applications. (2020). https://www.ingentaconnect.com/content/ben/cdth/2020/00000015/00000003/art00004
2. Nilendu Sarma, Sayantani Chakraborty, Shital A Poojary, Sanjay Rathi. Evidence-based Review, Grade of Recommendation, and Suggested Treatment Recommendations for Melasma. (2017). https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5707834/
3. Brian C. Schulte, Wesley Wu, Ted Rosen. Azelaic Acid: Evidence-based Update on Mechanism of Action and Clinical Application. (2015). https://jddonline.com/articles/azelaic-acid-evidence-based-update-on-mechanism-of-action-and-clinical-application-S1545961615P0964X/
4. Zhijie Wang, Huijing Xiang, Pingli Dong, Tingting Zhang, Chichong Lu, Tian Jin, Kyu Yun Chai. Pegylated azelaic acid: Synthesis, tyrosinase inhibitory activity, antibacterial activity and cytotoxic studies. (2021). https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022286020315544
5. Klaudia Mazurek, Ewa Pierzchała. Comparison of efficacy of products containing azelaic acid in melasma treatment. (2016). https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jocd.12217
6. James Q Del Rosso. Azelaic Acid Topical Formulations: Differentiation of 15% Gel and 15% Foam. (2017). https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5367880/
7. Anayatollah Salimi, Behzad Sharif Makhmal Zadeh, Salar Godazgari, Abbas Rahdar. Development and Evaluation of Azelaic Acid-Loaded Microemulsion for Transfollicular Drug Delivery Through Guinea Pig Skin: A Mechanistic Study. (2020). https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7191225/
8. Woolery-Lloyd, Keri J , Doig S. Retinoids and azelaic acid to treat acne and hyperpigmentation in skin of color. (2013). https://europepmc.org/article/med/23652891